Cây bạc hà canh chua, hay còn gọi là dọc mùng, là một loại cây quen thuộc trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt Nam. Không chỉ mang đến hương vị đặc trưng cho các món lẩu, món canh chua, loại cây này còn sở hữu những đặc điểm hình thái độc đáo. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá chi tiết về đặc điểm nhận dạng và những thông tin thú vị xung quanh loại cây đa năng này, giúp bạn hình dung rõ nét Hình ảnh Cây Bạc Hà (dọc mùng) trong tự nhiên.
Tổng quan về Cây Bạc Hà Canh Chua (Dọc Mùng)
Cây dọc mùng có tên khoa học là Colocasia gigantea, thuộc họ Ráy (Araceae). Trong dân gian Việt Nam, nó còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như bạc hà nấu canh chua, rọc mùng, hay ráy dọc mùng. Loại cây này được trồng phổ biến ở nhiều vùng miền nhờ khả năng thích nghi tốt và giá trị sử dụng cao. Mặc dù có bề ngoài gần giống với cây ráy dại, dọc mùng lại không gây ngứa khi chế biến đúng cách và là nguyên liệu tuyệt vời cho ẩm thực.
Đặc điểm nhận dạng chi tiết về hình ảnh cây bạc hà (dọc mùng)
Để dễ dàng nhận biết và phân biệt cây dọc mùng với các loại cây khác, bạn có thể dựa vào những đặc điểm hình thái nổi bật sau đây:
-
Dáng cây và Thân: Dọc mùng là cây thân thảo, sống lâu năm, thường mọc thẳng và xanh tốt quanh năm. Cây không có thân gỗ mà phát triển từ một thân rễ nằm dưới đất, tạo thành bụi lớn. Khi trưởng thành hoàn toàn, cây có thể đạt chiều cao ấn tượng, lên tới 4 mét. Phần thân thật sự rất ngắn, dạng củ, nằm sát gốc. Những cây cao trên 1 mét thường có đoạn thân lộ ra dài khoảng 20cm. Cây không phân nhánh ngang, thân dạng ống mềm, xốp và mọng nước.
-
Lá: Lá là bộ phận dễ nhận thấy nhất của cây dọc mùng. Lá rất lớn, có thể vươn cao hơn 1.5 mét tùy điều kiện trồng. Phiến lá trải rộng, dày và nổi rõ các gân cứng cáp. Chiều dài lá thường dao động từ 50cm đến 1 mét, chiều rộng khoảng 80cm. Mép lá nguyên và hơi lượn sóng nhẹ. Bề mặt phiến lá trơn bóng, không có lông và đặc biệt không thấm nước.
-
Cuống Lá: Cuống lá là phần thường được sử dụng nhất trong ẩm thực. Cuống rất dài, dạng bẹ, phình to ở gốc và thuôn nhỏ dần về phía lá. Cuống có cấu trúc mọng nước, xốp và được bao bọc bởi lớp vỏ mỏng dạng sợi. Cuống lá có màu trắng ngà hoặc trắng bạc đặc trưng và khá bền, ít bị rụng.
-
Hoa và Quả: Cây dọc mùng có hoa dạng cụm mo. Hoa đực mọc ở ngọn, dạng thỏi (spadix) và được bao bọc bởi mo (spathe). Hoa cái mọc ở phần gốc của thỏi. Quả của cây dọc mùng là loại quả mọng, hình thuôn dài, giống hình trứng và dài khoảng 10mm.
Nhìn chung, hình ảnh cây bạc hà (dọc mùng) gợi nhớ đến cây ráy dại, nhưng màu sắc thường nhạt hơn và đặc biệt là cuống lá có thể dùng làm thực phẩm mà không gây ngứa nếu được chế biến đúng cách.
Cây Dọc Mùng (bạc hà canh chua) với lá lớn
Công dụng của Cây Bạc Hà Canh Chua trong đời sống
Cây bạc hà canh chua không chỉ được thu hái từ tự nhiên mà còn được trồng phổ biến để làm thực phẩm. Đặc biệt ở miền Nam Việt Nam, cuống lá dọc mùng là nguyên liệu không thể thiếu trong món canh chua hoặc lẩu chua, mang lại vị chua nhẹ, giòn xốp và hương thơm dễ chịu. Cuống lá được sơ chế bằng cách tước bỏ vỏ, thái vát hoặc thái khúc, sau đó bóp nhẹ với muối để loại bỏ hết chất gây ngứa trước khi nấu. Ngoài canh chua, dọc mùng còn có thể xào, hấp, luộc hoặc ăn lẩu.
Hình ảnh cây bạc hà (dọc mùng) trong chế biến món ăn
Trong y học dân gian và một số nghiên cứu hiện đại, cây dọc mùng cũng được ghi nhận có một số tác dụng tiềm năng như hỗ trợ phòng ngừa bệnh Scorbut, giúp trị mụn, cân bằng nội tiết tố, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và chứng mất ngủ. Một lượng nhỏ hydrogen cyanide trong cây được cho là có tác dụng kích thích hô hấp và cải thiện tiêu hóa.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dọc mùng sống hoặc chưa được sơ chế kỹ có chứa một lượng nhỏ các chất như calci oxalat, alocasin, sapotoxin có thể gây ngứa cổ họng hoặc miệng. Vấn đề này có thể được khắc phục hoàn toàn bằng cách chế biến chín hoặc sơ chế đúng cách như bóp muối. Ăn quá nhiều dọc mùng cũng có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu, có nguy cơ gây bệnh gout.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc Cây Bạc Hà Canh Chua
Dọc mùng là loại cây rất dễ trồng và chăm sóc. Chỉ cần có vài cây giống ban đầu, sau vài tháng chúng sẽ phát triển nhanh chóng và đẻ thêm cây con xung quanh. Nếu trồng cho gia đình, bạn có thể trồng trong chậu, thùng xốp hoặc một góc vườn nhỏ.
-
Ánh sáng: Cây thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, đặc biệt ở những khu vực đầm lầy, đồng bằng, hoặc đất ẩm ướt. Cây chịu được bóng râm một phần và cũng có thể trồng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời.
-
Nhiệt độ: Cây phát triển tốt nhất ở nhiệt độ từ 14-22 độ C.
-
Nước: Dọc mùng ưa ẩm và chịu ngập rất tốt. Cần cung cấp đủ nước thường xuyên cho cây.
-
Đất: Thích hợp với đất ẩm, giàu mùn hoặc đất cát pha. Khi trồng trong chậu, bồn, nên sử dụng đất trồng chất lượng cao, giàu dinh dưỡng hoặc đất hữu cơ đã qua xử lý.
-
Phân bón: Cây dọc mùng ưa phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục. Giai đoạn cây còn nhỏ có thể bổ sung thêm phân đạm và NPK để thúc đẩy sinh trưởng.
-
Thu hoạch: Khi cây lớn đến kỳ thu hoạch, nên cắt tỉa lá thường xuyên. Việc này không chỉ giúp cây khỏe mạnh hơn mà còn kích thích cây ra lá mới liên tục. Khoảng cách trồng giữa các cây nên từ 0.5m đến 1m để cây có không gian phát triển.
Hình ảnh cây bạc hà (dọc mùng) đang sinh trưởng
Cách nhân giống cây bạc hà (dọc mùng)
Cây dọc mùng chủ yếu được nhân giống bằng cách tách cây con từ bụi mẹ hoặc trồng từ hạt. Cây con sau khi tách có thể trồng trực tiếp xuống đất hoặc vào chậu.
Kết luận
Cây bạc hà canh chua (dọc mùng) với hình ảnh đặc trưng từ cuống lá mọng nước, xốp nhẹ và phiến lá khổng lồ đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Việt. Hiểu rõ về đặc điểm, công dụng cũng như kỹ thuật trồng sẽ giúp bạn tận dụng tối đa giá trị mà loại cây này mang lại, từ việc chế biến món ăn ngon đến việc trồng và chăm sóc cây tại nhà.