Bản đồ tương tác về chất lượng không khí là một ví dụ điển hình về cách sử dụng Icon Bản đồ Việt Nam để truyền tải thông tin quan trọng một cách trực quan. Đối với bản đồ chất lượng không khí tại Hải Phòng, các mức độ ô nhiễm khác nhau được thể hiện rõ ràng bằng các biểu tượng hình tròn nhiều màu sắc. Mỗi hình tròn này chứa một con số, đó là chỉ số AQI của Mỹ (US AQI). Đây là một phương pháp tính toán được công nhận quốc tế, dựa trên đo lường sáu loại chất gây ô nhiễm phổ biến nhất trong khí quyển. Chỉ số này thường được dùng để so sánh chất lượng không khí giữa các thành phố trên khắp thế giới.
Màu sắc của các hình tròn được phân cấp từ màu xanh nhạt (không khí sạch) đến màu nâu sẫm (chất lượng không khí nguy hại). Màu sắc càng đậm, chất lượng không khí càng tệ. Khi lần đầu xem bản đồ, người dùng còn có thể thấy thông tin bổ sung ở phía bên trái như hướng gió và vị trí các đám cháy rừng trong khu vực có thể ảnh hưởng đến chất lượng không khí. Các tính năng này có thể bật hoặc tắt tùy theo cài đặt hiển thị.
Thông tin có thể thu thập từ bản đồ ô nhiễm không khí Hải Phòng
Khi mở bản đồ ô nhiễm không khí Hải Phòng, người dùng sẽ thấy nhiều hình tròn màu sắc chồng lên nhau. Mọi thứ sẽ rõ ràng hơn khi bản đồ được phóng to. Một số thành phố có nhiều trạm quan trắc hơn, khiến bản đồ có thể trông khá dày đặc. Mỗi hình tròn trên bản đồ đại diện cho một trạm quan trắc và hiển thị thông tin đo được từ trạm đó.
Với những người quen thuộc với khu vực này, sẽ dễ dàng nhận thấy một số hình tròn có màu sẫm hơn thường tập trung ở các khu vực rìa thành phố, nơi có các khu công nghiệp – vốn là những điểm thường có mức độ ô nhiễm cao. Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ, khi một số nhà máy cũ giờ đây nằm giữa các khu dân cư đã phát triển xung quanh chúng. Ban đầu, các nhà máy này được xây dựng ở vùng ngoại ô khi thành phố đang mở rộng.
Rất thường xuyên, các nhà máy này được khuyến khích di dời đến các khu công nghiệp nằm ngay bên ngoài ranh giới thành phố thông qua các ưu đãi hoặc trợ cấp. Điều này có thể mang lại lợi ích khi nhân viên của họ không còn phải di chuyển vào trung tâm thành phố mỗi ngày, từ đó giảm lượng giao thông. Khu đất trống cũ của nhà máy có thể được trồng cây xanh để hạn chế sự mở rộng đô thị và giúp làm sạch không khí.
Bản đồ ô nhiễm không khí Hải Phòng có chỉ ra nơi chất lượng không khí tệ nhất không?
Nhìn vào bản đồ và các hình tròn màu sắc khác nhau, chúng ta biết rằng màu sắc càng đậm thì khu vực đó càng ô nhiễm. Tương tự, các con số in bên trong hình tròn cũng chỉ ra chất lượng không khí kém khi con số lớn.
Nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí tại Hải Phòng được xác định là bụi, khí thải từ phương tiện giao thông, hoạt động công nghiệp với lượng phát thải lớn chưa được kiểm soát hiệu quả; tỷ lệ cây xanh và mặt nước trong quá trình phát triển đô thị chưa đáp ứng yêu cầu; việc tổ chức và thực hiện các quy định pháp luật về các chương trình, nhiệm vụ kiểm soát ô nhiễm không khí chưa đồng bộ, hiệu quả.
Các Sở liên quan như Công Thương, Giao thông Vận tải, Xây dựng đã được đề xuất tạm đình chỉ hoặc đình chỉ hoạt động của các cơ sở công nghiệp, cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo quy định pháp luật, báo cáo Ủy ban Nhân dân Thành phố kết quả từ tháng 6 năm 2021. Thành phố đã tăng cường kiểm soát các dự án, nhà máy có nguồn phát thải lớn và nguy cơ ô nhiễm môi trường cao như nhà máy nhiệt điện than, thép, hóa chất, phân bón hóa học, chế biến khoáng sản, xi măng, tái chế phế liệu; xử lý chất thải. Đồng thời, khuyến khích các cơ sở sản xuất thay thế máy móc, dây chuyền công nghệ cũ bằng các công nghệ hiện đại gây ít ô nhiễm môi trường hơn. Các cơ sở mới xây dựng phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động và truyền dữ liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường theo quy định.
Những thông tin khác có thể thu thập từ bản đồ chất lượng không khí Hải Phòng
Bản đồ chất lượng không khí tương tác của Hải Phòng còn hiển thị liệu có đám cháy rừng nào đang xảy ra và ảnh hưởng đến chất lượng không khí trong thành phố hay không. Tính đến thời điểm viết bài vào quý 2 năm 2022, có ba đám cháy rừng được hiển thị trên bản đồ. Đám cháy gần nhất chỉ cách 23 km. Điều này đã đẩy mức bụi mịn PM2.5 lên tới 39.2 µg/m³, gần gấp tám lần mục tiêu 5 µg/m³ được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị. Chỉ số AQI Mỹ hiện tại là 110, được phân loại là “Không lành mạnh cho nhóm nhạy cảm”.
Thường thì không chỉ vật liệu hữu cơ bị đốt cháy, vì người dân có thể tận dụng cơ hội thấy đám cháy để vứt rác vào đó như một cách xử lý. Rác thải này thường chứa chai nhựa cũ, tạo ra khói rất độc hại với hàm lượng chất gây ung thư cao. Lốp xe cũ cũng thường được đưa vào các đám cháy rừng này, tạo ra lượng lớn khói đen dày đặc. Việc đốt rơm rạ sau vụ mùa được coi là cách làm sạch đồng ruộng chuẩn bị cho vụ tiếp theo và thật không may, đây là một cách tương đối dễ dàng để loại bỏ rơm rạ không mong muốn.
Các vụ cháy rừng lớn trên thế giới chủ yếu do biến đổi khí hậu đột ngột. Biến đổi khí hậu đột ngột giải phóng lượng lớn bụi vào môi trường, dẫn đến ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Chúng ta thường thấy PM2.5 trên bản đồ ô nhiễm không khí Hải Phòng, nhưng đó là gì?
PM2.5 là nguyên nhân gây nhiễm độc máu, khiến máu khó đông, ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn, làm suy yếu hệ thần kinh điều khiển hoạt động của cơ tim và gây ra các bệnh tim mạch. Các hạt bụi mịn xâm nhập vào cơ thể làm giảm chức năng phổi, gây viêm phế quản, hen suyễn và ung thư phổi. Đồng thời, làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn và có thể gây tử vong. PM2.5 cũng gây chậm phát triển thai nhi. Trẻ sinh ra nhẹ cân có nguy cơ cao bị suy nhược thần kinh và tự kỷ. Ngoài ra, PM2.5 còn chứa nhiều kim loại nặng có khả năng gây ung thư hoặc ảnh hưởng đến DNA và gây đột biến gen.
Khoảng tháng 10 – tháng 11 hàng năm, sương mù thường xuất hiện. Những lớp sương mù dày đặc này góp phần tích tụ bụi trong thành phố mà không thể thoát ra ngoài, khiến thành phố bị bao phủ bởi một lớp bụi dày.